جرم خیانت در امانت و مجازات آن در قانون ایران

پیشگفتار

خیانت در امانت مانند بسیاری از جرائم دارای سابقه تاریخی است و در شرع مقدس اسلام  نیز بسیار به بحث امانت داری توصیه شده است. در فرهنگ لغت نیز خیانت به معانی بدعهدی، بی وفایی، پیمان شکنی و نادرستی و امانت به معنای امین بودن، راستی و درستکاری است. حال آن‌ که اصطلاح امانت عبارت از مالی است که به وسیله یکی از عقود امانی یا به حکم قانون نزد شخصی سپرده شده باشد. خیانت در امانت زمانی محقق می شود که فرد آن‌چه را که نزد وی به امانت سپرده شده است را به هرعنوانی بدون اجازه مالک تحت مالکیت خود یا دیگری قرار دهد و یا مورد امانت را بر خلاف توافقات اولیه بین طرفین به کار گیرد.
با توجه به اینکه در آیات، روایات و اخلاقیات انسان از هر آن‌چه که موجب ضرر دیگری گردد منع شده است، قانونگذار کشورمان نیز بر همین مبنا خیانت در امانت را مجرمانه دانسته و به جرم انگاری‌ آن پرداخته است و آن را  در زمره جرائم علیه اموال و مالکیت قرارداده است. 
خیانت در امانت و جرم انگاری آن در روابط اجتماعی افراد جامعه نیز نقش به سزایی دارد به طوری که خلف وعده هایی که در جامعه صورت گرفته باعث شده افراد جامعه نسبت به یکدیگر بی اعتماد باشند؛ این بی اعتمادی در جامعه خود نشان از اهمیّت بالای این موضوع و احساس نیاز جامعه خواهد داشت.

برای انتخاب وکیل کیفری متخصص و دریافت مشاوره حقوقی در این حوزه از طریق لینک های زیر اقدام نمایید:

شرایط تحقق جرم خیانت در امانت

جرم خیانت در امانت زمانی محقق می شود که کلیه عناصر تشکیل دهنده جرم از جمله عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی آن وجود داشته باشد:
عنصر قانونی جرم خیانت در امانت ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) می‌باشد که در این ماده قانونی شرایط تحقق این جرم بیان شده و اگر عملی واقع شود و شرایط مقرر قانونی را نداشته باشد قطعا جرم خیانت در امانت محقق نخواهد شد.

متن ماده 674 قانون مجازات اسلامی:

هر گاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل  سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت‌ یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از 3 ماه تا 1/5 سال محکوم خواهد شد.

علاوه بر تصریح این جرم در قانون، تحقق این جرم نیاز به احراز شرایطی دارد که تحت عنوان عناصر مادی جرم قرار دارد. عنصر مادی جرم خیانت در امانت شامل استعمال، تصاحب، اتلاف و مفقود کردن مال مورد امانت می باشد یعنی اگر مالی را به امانت به دیگری می سپارید و آن شخص بدون اجازه شما از آن مال استفاده کند و یا آن مال را تصاحب کند یعنی به گونه ای با آن مال رفتار کند که گویی آن مال برای خودش است و یا آن مال را تلف یا مفقود نماید عنصر مادی جرم خیانت در امانت محقق می شود.

و علاوه بر آن تحقق این جرم منوط به وجود شرایطی است که هریک از آنها  بیان خواهد شد:

موضوع جرم خیانت در امانت می تواند مال منقول مثل اتومبیل باشد، می تواند مال غیر منقول مثل ملک باشد و می تواند وسیله تحصیل مال مثل سفته و چک هم باشد . 

مال مورد امانت باید توسط مالک یا متصرف قانونی به شخص امین یعنی کسی که مال را به امانت می گیرد سپرده شده باشد و سپردن باید با دلیل و مدرک اثبات شود یعنی اگر سارق یا غاصب مالی که سرقت یا غصب کرده است را به شخصی به امانت بسپارد اما او آن مال را استعمال،تصاحب،اتلاف و مفقود کند این عمل عنوان مجرمانه نخواهد بود.

مالک یا متصرف باید مال را به شرط مسترد کردن امین یا به مصرف معین رساندن توسط او بر مبنای توافق سپرده باشد.

خیانت نسبت به مال امانی یعنی انجام استعمال،تصاحب،تلف و مفقود کردن مال مورد امانت باید موجب ضرر به امانت گذار یعنی مالک یا متصرف شود.

در صورتی که تمامی شرایط گفته شده احراز گردد باید ببینیم که آیا شخص خائن دارای سوء نیت است یا خیر؟  در این قسمت باید به عنصر معنوی این جرم بپردازیم که شامل سوء نیت عام و سوء نیت خاص است. سوء نیت خاص یعنی شخص خائن باید قصد ورود ضرر به امانت گذار را داشته باشد و سوء نیت عام یعنی وی عامدانه و عالمانه عمل استعمال، تصاحب، تلف و مفقود نمودن مال را مرتکب شود و درصورتی که نسبت به نگهداری مال مورد امانت تعدی و تفریط صورت گیرد اگر سوء نیت وجود داشته باشد از مصادیق خیانت در امانت خواهد بود. اگر تمامی شرایط گفته شده احراز شود قطعا جرم خیانت در امانت محقق خواهد شد.

مجازات جرم خیانت در امانت

به موجب ماده۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، مجازات خیانتکار حبس از 3 ماه تا 1/5 سال است و از مجازات درجه شش محسوب می شود و محکوم به این جرم فاقد سابقه کیفری می باشد.

تخفیف و تبدیل مجازات جرم خیانت در امانت

مجازات خیانت در امانت درجه پنج محسوب می شود و در صورت وجود جهات مخففه مانند گذشت شاکی یا همکاری متهم با مامورین، ندامت و حسن سابقه و وضع خاص متهم مثل بیماری و پیری و جبران ضرر و... که در ماده 38 قانون مجازات اسلامی آمده است، به موجب بند ب ماده 37 قانون مجازات اسلامی به میزان یک تا دو درجه کاهش می یابد و یا قابل تبدیل به جزای نقدی به میزان بیش از هشتاد میلیون ریال تا صد و هشتاد میلیون ریال می‌باشد.

تعویق صدور حکم و تعلیق اجرای مجازات در جرم خیانت در امانت

به موجب ماده 40 قانون مجازات اسلامی نسبت به جرم خیانت در امانت امکان تعویق صدور حکم وجود ندارد اما به موجب ماده 46 قانون مجازات اسلامی امکان تعلیق اجرای مجازات آن در صورت وجود شرایط قانونی از جمله وجود جهات مخففه، پیش بینی اصلاح مرتکب، جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران و فقدان سابقه محکومیت کیفری موثر وجود خواهد داشت.

آزادی مشروط در جرم خیانت در امانت

در صورتی که شخصی به جرم خیانت در امانت محکوم شود و مجازات حبس او اجرا شود به موجب ماده 58 قانون مجازات اسلامی پس از تحمل یک سوم مجازات در صورتی که در طول مدت حبس از خود حسن رفتار نشان دهد و از حالات او مشخص شود که در صورت آزادی مرتکب جرم نمی شود و ضرر و زیان مدعی خصوص را پرداخت یا قراری برای پرداخت آن صورت دهد و در گذشته از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد می تواند از آزادی مشروط استفاده نماید و همینطور دادگاه می تواند در صورت وجود شرایطی که در ماده 42 قانون مجازات اسلامی آمده و با رضایت محکوم به حبس، او را تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار دهد.

مجازات جرم خیانت در امانت قابل گذشت است؟

به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 مجازات جرم خیانت در امانت قابل گذشت است و در صورت اعلام رضایت شاکی تعقیب یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد.

مرور زمان در جرم خیانت در امانت

در صورتی که از تاریخ وقوع جرم خیانت در امانت یا آخرین اقدامات تعقیبی یا تحقیقی نسبت به آن 5 سال بگذرد و اقدامی نسبت به این جرم از سوی شاکی صورت نگیرد و یا از تاریخ قطعیت حکم 7 سال بگذرد و مجازات اجرا نشود جرم خیانت در امانت مشمول مرور زمان خواهد شد و بعد از انقضای این مدت این جرم قابل پیگیری نخواهد بود.

در شکایت خیانت در امانت به مال خود نمی رسید

درصورتی که شخصی به شما خیانت کرد و اموال شما را تصاحب یا استعمال یا تلف کرد و شما به طرح شکایت در این خصوص پرداختید قاضی فقط به مجازات حبس حکم می دهد و درصورتی که شما بخواهید مال خود را مطالبه نمایید باید دادخواست ضرر و زیان هم بدهید.

انتخاب وکیل از طریق  سامانه دادیاب

سامانه دادیاب به منظور سهولت دسترسی به وکلا و مشاوران حقوقی متخصص تاسیس گردیده است. شما در این سامانه می توانید از بین وکلای متخصص، وکیل مورد نظر خود را با در نظر گرفتن سابقه و حق الوکاله تعرفه شده در قسمت خدمات وکالتی کیفری، جرائم علیه اموال، خیانت در امانت انتخاب نمایید. شما می‌توانید قبل از انتخاب وکیل پایه یک دادگستری از خدمات مشاوره‌ای استفاده نمایید، به همین دلیل دادیاب برای پرسش و پاسخ حقوقی کاربران بخش مشاوره حقوقی رایگان و همچنین برای سوالات تخصصی کاربران و ارائه راهکار تخصصی وکلا بخش مشاوره حقوقی تلفنی با هزینه به صرفه و مناسب را در نظر گرفته است تا با راهنمایی مشاوران، کاربران بتوانند بهترین وکیل و مسیر درست را انتخاب نمایند. در صورت نیاز کاربران برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رزومه تحصیلی و کاری وکلا و مشاوران می‌توانند به بخش جستجوی وکیل مراجعه نمایند.
جهت انتخاب وکیل و مشاور تخصصی خود از لینک‌های زیر اقدام نمایید:

سوالات متداول درخصوص جرم خیانت در امانت

برای موضوع خیانت در امانت از چه طریقی در سامانه دادیاب مشاوره حقوقی دریافت کنیم؟

شما برای مشاوره درخصوص خیانت در امانت می توانید با شماره " 02191300159 " تماس بگیرید تا پشتیبانان سامانه، مشاوران متخصص این حوزه را به شما معرفی کنند و یا از طریق لینک زیر به بخش مربوطه مراجعه نموده و با بررسی، مشاور مورد نظرتان را انتخاب نمایید.

https://www.daadyab.com/phonelegaladvice/مشاوره-کیفری

خیانت در امانت چیست؟

زمانی که شخصی مالی را به دیگری بسپارد و قرار بر این بوده که آن شخص مال را مسترد نماید ویا به مصرف معینی برساند لکن شخص امین بدون اجازه مالک از آن مال استفاده کند یا آن را تصاحب کند و یا تلف و مفقود نماید این عمل جرم خیانت در امانت است.

چگونه پرونده خیانت در امانت خود را به وکیل متخصص در دادیاب بسپاریم؟

شما برای ارجاع پرونده در خصوص خیانت در امانت می توانید با شماره " 02191300159 " تماس بگیرید تا پشتیبانان سامانه، وکلای متخصص این حوزه را به شما معرفی کنند و یا از طریق لینک زیر به بخش مربوطه مراجعه نموده و با بررسی، وکیل مورد نظر را انتخاب نمایید.

https://www.daadyab.com/ShowServices/breach-of-trust-crimes

مجازات جرم خیانت در امانت چیست؟

به موجب ماده 674 قانون مجازات اسلامی مجازات جرم خیانت در امانت 3 ماه تا 1/5 سال حبس است.

آیا مجازات جرم خیانت در امانت قابل تبدیل به جزای نقدی است؟

درصورتی که جهات مخففه وجود داشته باشد دادگاه این امکان را دارد که مجازات جرم خیانت در امانت را به جزای نقدی تبدیل نماید.

آیا جرم خیانت در امانت قابل گذشت است؟

به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری جرم خیانت در امانت قابل گذشت است و با اعلام گذشت از سوی شاکی تعقیب یا اجرای مجازات موقوف می شود.

آیا محکومیت به جرم خیانت در امانت سابقه کیفری دارد؟

خیر. محکومیت به این جرم برای محکوم سابقه کیفری نخواهد داشت.